راستی‌آزمایی اظهارات ترامپ در ملاقات با رئیس جمهور آفریقای جنوبی

دونالد ترامپ روز چهارشنبه در جریان گفت‌وگویی پرتنش در کاخ سفید، با طرح مجموعه‌ای از ادعاهای مورد مناقشه درباره کشته شدن کشاورزان سفیدپوست در آفریقای جنوبی، سیریل رامافوسا رئیس‌جمهور این کشور را به چالش کشید.

لحن جلسه - در ابتدا گرم و آرام - به سرعت تغییر کرد زیرا ترامپ از کارکنان دفتر خود خواست ویدیویی را پخش کنند که جولیوس مالما، سیاستمدار مخالف دولت آفریقای جنوبی را در حال خواندن تصنیفی حاوی تحریک به خشونت علیه کشاورزان سفیدپوست نشان می‌داد.

این ویدیو همچنین شامل تصاویری بود که در آنها ردیف‌هایی از صلیب‌ دیده می‌شدند که به ادعای ترامپ محل دفن کشاورزان سفیدپوست کشته شده بودند. او نسخه‌‌هایی از مقالاتی را هم به رامافوسا نشان داد که به گفته او وحشیگری گسترده علیه اقلیت سفیدپوست آفریقای جنوبی را مستند می‌کردند.

حامیان دولت ترامپ، و به‌ویژه ایلان ماسک و تاکر کارلسون، مجری سابق فاکس نیوز، مدت‌هاست که ادعاهایی را در مورد خشونت علیه اقلیت سفیدپوست آفریقای جنوبی مطرح کرده‌اند که شامل نسل‌کشی فرضی در دوره اول ریاست‌جمهوری او است. برخی از این ادعاها به وضوح نادرست هستند.

آیا ردیف‌هایی از صلیب‌ نشان‌گر قبر کشاورزان سفیدپوست بودند؟

ویدیویی که ترامپ در دفترش پخش کرد، ردیف‌هایی از صلیب‌های سفید را نشان می‌داد که در امتداد یک جاده روستایی ادامه داشتند. ترامپ ادعا کرد: «این‌ها قبر هستند. بیش از هزار کشاورز سفیدپوست اینجا دفن شده‌اند.»

اما این صلیب‌ها نشانه قبر نیستند. این ویدیو مربوط به اعتراضی است که در واکنش به قتل گلن و ویدا رافرتی، زوج کشاورز سفیدپوستی که در سال ۲۰۲۰ در مزرعه‌شان مورد کمین قرار گرفتند و به ضرب گلوله کشته شدند، برگزار شد. این کلیپ در ۶ سپتامبر، یک روز پس از اعتراض‌ها، در یوتیوب منتشر شد.

راب هاتسن، یکی از برگزارکنندگان این مراسم، به بی‌بی‌سی گفت: «این مکان قبرستان نیست، بلکه یک یادبود بود». او توضیح داد که این صلیب‌ها به عنوان «یادبودی موقت» برای این زوج برپا شده بودند.

آقای هاتسن گفت که این صلیب‌ها از آن زمان جمع شده‌اند.

تیم راستی‌آزمایی بی‌بی‌سی با استفاده از فن‌آوری موقعیت‌یابی جغرافیایی، محل فیلم‌برداری را در استان کوازولو-ناتال، نزدیک شهر نیوکاسل شناسایی کرده است. تصاویر گوگل استریت ویو که در ماه مه ۲۰۲۳ گرفته شده‌اند — تقریباً سه سال پس از آنکه این ویدیو برای نخستین بار به‌صورت آنلاین منتشر شد — نشان می‌دهند که صلیب‌ها دیگر در محل دیده نمی‌شوند.

آیا نسل‌کشی علیه کشاورزان سفیدپوست رخ داده است؟

در این جلسه‌ دونالد ترامپ گفت: «بسیاری از مردم درباره وضعیت آفریقای جنوبی نگران‌اند… افراد زیادی هستند که احساس می‌کنند مورد آزار و اذیت قرار گرفته‌اند، و به آمریکا می‌آیند. ما از بسیاری از کشورها مهاجر می‌پذیریم اگر حس کنیم در آنجا آزار، اذیت یا نسل‌کشی در حال وقوع است.»

او پیش از این نیز بارها ادعاهایی درباره «نسل‌کشی سفیدپوستان» مطرح کرده و به‌نظر می‌رسد که در این اظهارات نیز به همان موضوع اشاره داشته است.

اوایل همین ماه، او در یک نشست خبری گفت: «این یک نسل‌کشی است که دارد اتفاق می‌افتد»، و منظورش کشتن کشاورزان سفیدپوست در آفریقای جنوبی بود.

آفریقای جنوبی یکی از بالاترین نرخ‌های قتل در جهان را دارد. بر اساس آمار پلیس آفریقای جنوبی، در سال گذشته ۲۶۲۳۲ مورد قتل ثبت شده است.

از این تعداد، ۴۴ مورد مربوط به قتل در جوامع کشاورزی بوده که ۸ مورد آن، شامل کشاورزان می‌شود.

در آمارهای عمومی که ما توانستیم پیدا کنیم، این ارقام بر اساس نژاد تفکیک نشده‌اند — اما در هر صورت، آنها شواهدی بر ادعای مکرر دونالد ترامپ مبنی بر «نسل‌کشی سفیدپوستان» ارائه نمی‌دهند.

در ماه فوریه، یک قاضی در آفریقای جنوبی ایده‌ی نسل‌کشی را «کاملاً خیالی» و «غیرواقعی» توصیف کرد.

اتحادیه کشاورزی ترنسوال که نماینده کشاورزان است، آماری تهیه می‌کند که اطلاعاتی درباره هویت نژادی قربانیان ارائه می‌دهد. این اتحادیه آمار خود را از گزارش‌های رسانه‌ای، شبکه‌های اجتماعی و گزارش‌های اعضایش گردآوری می‌کند.

طبق آمار این اتحادیه در سال گذشته، ۲۳ سفیدپوست و ۹ سیاه‌پوست در حملات به مزارع کشته شدند. در سال جاری نیز تا این لحظه، این اتحادیه کشته شدن سه سفیدپوست و چهار سیاه‌پوست در مزارع آفریقای جنوبی را ثبت کرده است.

آیا مقام‌های رسمی آفریقای جنوبی خواستار خشونت علیه کشاورزان سفیدپوست شده‌اند؟

در جریان این دیدار پرتنش، دونالد ترامپ ویدیویی از تجمعات سیاسی پخش کرد که در آن شرکت‌کنندگان سرود جنجال‌برانگیز «بُر را بکش» (Kill the Boer) را می‌خواندند — سرودی که ریشه در دوران مبارزات ضدآپارتاید دارد و منتقدان می‌گویند به خشونت علیه کشاورزان سفیدپوست دامن می‌زند.

«بُر» (Boer) در زبان آفریکانس به معنای «کشاورز» است و به‌طور تاریخی به استعمارگران سفیدپوست هلندی‌تبار در آفریقای جنوبی اطلاق می‌شود. زبان آفریکانس شاخه‌ای از زبان هلندی است که در میان نوادگان مهاجران هلندی، آلمانی و فرانسوی ساکن آفریقای جنوبی شکل گرفت و امروزه یکی از زبان‌های رسمی این کشور به‌شمار می‌رود.

دادگاه‌های آفریقای جنوبی پیش‌تر این سرود را مصداق سخنان تنفرآمیز دانسته بودند، اما احکام جدیدتر اجازه داده‌اند که این سرود در تجمعات سیاسی خوانده شود. قضات گفته‌اند که این سرود صرفاً حاوی پیامی سیاسی است و مستقیماً مشوق خشونت نیست.

ترامپ ادعا کرد که رهبران این تجمع‌ها «مقام‌های رسمی» و «افرادی در دولت» بوده‌اند.

یکی از افرادی که این شعار را در یک تجمع‌ خوانده، ژولیوس مالیما بود؛ کسی که پیش‌تر ریاست شاخه جوانان حزب حاکم حزب کنگره ملی آفریقا را بر عهده داشت. او در سال ۲۰۱۲ از این حزب جدا شد و هرگز منصب رسمی دولتی نداشته است. مالیما اکنون رهبر حزب «مبارزان آزادی اقتصادی» است که در انتخابات سال گذشته ۹/۵٪ آرا را کسب کرد و اکنون در صف مخالفان ائتلاف جدید چندحزبی قرار دارد.

در پاسخ به اتهامات ترامپ، سیریل رامافوسا، رئیس‌جمهور آفریقای جنوبی تأکید کرد که حزب مبارزان آزادی اقتصادی، «حزبی اقلیت و کوچک» است و گفت: «سیاست رسمی دولت ما کاملاً مخالف آنچه او می‌گوید است.»

یکی دیگر از افرادی که در ویدیوی دیگری در حال دادن شعار «به بُر شلیک کن» دیده می‌شود، جیکوب زوما، رئیس‌جمهور سابق آفریقای جنوبی است که در سال ۲۰۱۸ از قدرت کناره‌گیری کرد. این ویدیو مربوط به سال ۲۰۱۲ است، زمانی که زوما هنوز رئیس‌جمهور بود. حزب کنگره ملی آفریقا کمی بعد از آن وعده داد که دیگر این سرود را نخواند.

زوما بعدتر از حزب کنگره ملی آفریقا جدا شد و اکنون رهبری حزب اپوزیسیون «اومخونتو وِ سیزوه» را بر عهده دارد که در انتخابات سال گذشته بیش از ۱۴٪ آرا را کسب کرد.

ترامپ چه اسنادی را به‌عنوان مدرک ارائه کرد؟

در جریان این دیدار، دونالد ترامپ مجموعه‌ای از مقاله‌ها و گزارش‌ها را در دست گرفت و ادعا کرد که این اسناد شواهدی از قتل کشاورزان سفیدپوست در آفریقای جنوبی ارائه می‌دهند.

در حین صحبت، تصویری واضح در مقابل دوربین‌ها دیده شد که ترامپ به آن اشاره کرد و گفت: «ببینید، این‌ها قبرستان‌هایی هستند که همه‌جا پخش شده‌اند. همه این‌ها کشاورزان سفیدپوستی هستند که دفن شده‌اند.»

اما تصویر مورد اشاره ترامپ مربوط به آفریقای جنوبی نیست — بلکه در واقع از گزارشی درباره قتل زنان در جمهوری دموکراتیک کنگو گرفته شده است.

خبرگزاری فرانسه نخستین‌بار به این موضوع اشاره کرد و بخش راستی‌آزمایی بی‌بی‌سی نیز با جست‌وجوی منبع تصویر تأیید کرد که این عکس از یک کلیپ ویدیویی متعلق به خبرگزاری رویترز گرفته شده که در فوریه ۲۰۲۵ در شهر گوما در جمهوری دموکراتیک کنگو فیلم‌برداری شده است.