Madaxweynaha Soomaaliya oo shir wadatashi ugu baaqay siyaasiyiinta iyo hoggaamiyeyaasha bulshada

Tebin toos ah

Fatuma Maalim

1. 1 Juunyo 2025Ukraine oo sheegtay in weerar aan hore loo arag ay ku qaadday gudaha Ruushka

   

   Xigashada Sawirka, Reuters

   Ukraine ayaa sheegtay in in ka badan 40 diyaaradaha wax duqeeya ee Ruushka ay weerar la beegsatay, kaasoo u muuqda kii ugu ba'naa ee ilaa iyo haatan loo geysto ciidamada cirka Ruushka.

   Sida ku xusan war kasoo baxay waaxda ammaanka Ukraine, SBU, "diyaaradaha istaraatiijiga ah ee cadowga ayaa si weyn ugu gudabanat gudaha Ruushka".

   Waxay sheegtay in Ukraine "ay fulineyso howlgal ballaaran oo gaar ah oo looga gol leeyahay burburinta diyaaradaha wax qarxiya ee cadowga." Waxay sheegtay in in ka badan 40 diyaaradood la beegsaday.

   Waxay kusoo aadeysaa iyadoo wada-hadallo labada dhinac ah loogu ballansan yahay Istanbul, Tukriga.

2. 1 Juunyo 2025Dad ku dhintay rasaas ay ciidamada Israa'iil ku fureen goob raashiin gargaar lagu qeybinayay

   

   Xigashada Sawirka, .

   Ilaa 26 qof ayaa ku dhintay 150 kalena waa ay ku dhaawacmeen duqeymo iyo rasaas ay ridayeen ciidamada Israa'iil oo ku sugnaa meel u dhow xarun gargaar lagu qeybiyo oo ku taal magaalada Rafax ee koonfurta Gaza, sida ay sheegeen dhaqaatiirta iyo dadka deegaanka.

   Mohammed Ghareeb, oo ah wariye ku sugan Rafax, ayaa BBC u sheegay in kumannaan Falastiiniyiin ah ay isugu soo baxeen meel u dhow xarunta gargaarka, markii taangiyada Israa'iil ay ku soo dhawaadeen oo ay rasaas ku fureen dadkii isugu soo baxay.

   Saxafiyiinta maxaliga ah iyo dadka u dhaqdhaqaaqa xuquuqda aadanaha ayaa soo wadaagay muuqaalka meydadka iyo dad dhaawac ah oo lagu daabulay gaari dameero oo la geynayo isbitaalka Beerta Cas ee deegaanka al-Mawasi.

   Ciidamada Difaaca Israa'iil ayaa sheegay "in aysan hadda ka warqabin dhaawacyada ka dhashay rasaasta ay IDF ku ridday goobta lagu qaybinayo gargaarka bini'aadantinimo. Arrinta weli dib ayaa loo eegayaa."

3. 1 Juunyo 2025Madaxweynaha oo ku dhawaaqay gogosha wadatashiga siyaasiinta iyo hoggaamiyeyaasha bulshada

   

   Xigashada Sawirka, SONNA

   Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud ayaa si rasmi ah maanta ugu dhawaaqay xilliga la qabanayo gogosha wadatashiga siyaasiyiinta iyo hoggaamiyeyaasha bulshada.

   Madaxweynaha ayaa sheegay in gogosha lagu qaban doono magaalada Muqdisho 15-ka bishan.

   Arrintan ayaa kusoo aadeysa iyadoo mucaaradka Soomaaliya oo maalmahan shir ku lahaa Muqdisho ay soo saareen qodobbo dhowr ah oo qaarkood ay baaq iyo cambaareyn ugu jeedinayaan dowladda Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud.

4. 1 Juunyo 2025Mahad Salaad oo mar kale loo magacaabay agaasimaha NISA

   

   Xigashada Sawirka, Facebook

   Golaha wasiirrada dowladda federaalka Soomaaliya ayaa shir ay saakay yeesheen waxay mar kale ku magacaabeen Mahad Maxamed Salaad inuu noqdo agaasimaha hay'adda sirdoonka Soomaaliya ee NISA.

   Mahad ayaa beddelaya Cabdullaahi Maxamed Cali (Sanbaloolshe). Go'aanka ayay golaha wasiirradu ku gaareen shir degdeg ah oo ay saakay ku yeesheen Muqdisho.

   Sanbaloolshe ayaa xilka hayay tan iyo bishii April ee sanadkii hore, halka Mahad Salaad uu kaga horreeyay oo uu xilkan hayay May 2024 ilaa markii Sanbaloolshe loo dhiibayay.

5. 1 Juunyo 2025Maxay ka wada hadleen Madaxweyne Xasan Sheekh iyo Erdogan?

   

   Xigashada Sawirka, SONNA

   Madaxweynaha Soomaaliya, Xasan Sheekh Maxamuud iyo dhiggiisa dalka Turkiga, Recep Tayyip Erdogan, ayaa gelinkii dambe ee shalay ku wada hadlay khadka taleefanka.

   Waxay ka wada hadleen xiriirka labada dal ee Soomaaliya iyo Turkiga iyo sidoo kale arrimaha gobolka iyo caalamka, sida ay baahisay warbaahinta dowladda.

   Isagoo sheegay in Turkiga uu taageerayo aragtida horumarineed ee Soomaaliya iyadoo loo marayo dimoqraadiyad iyo in taageerada Soomaaliya ee la dagaallanka argagixisada ay sii socon doonto, ayuu Madaxweyne Erdogan xusay in iskaashiga rajooyinka leh ee Turkiga iyo Soomaaliya ee dhinacyada tamarta iyo kalluumeysiga uu sidoo kale sii socon doono.

   Madaxweyne Xasan ayaa sheegay inuu uga mahadcelinayo dowladda Turkiga “taageerada hagar la’aanta ah ee dhinacyada badan leh ay la garab taagan tahay Soomaaliya.”

6. 1 Juunyo 2025Dhimashadii ugu horreysay oo ka dhalatay furuqa daanyeerka ee Itoobiya

   

   Xigashada Sawirka, .

   Wasaaradda caafimaadka Itoobiya ayaa ku dhawaaqday geerida hal qof oo dalkaasi ugu dhintay xanuunka furuqa daanyeerka, tan oo tirada kiisaska ka dhigeysa lix.

   Wasaaradda ayaa dhowaan shaacisay in xanuunka lagu arkay magaalada Mooyaale oo xad la leh Kenya.

   Labada kiis ee ugu horreeyay ayaa halkaas lagu arkay waxayna ahaayeen hooyo iyo ilmo 21 maalmood dhallanaa.

   Wasaaradda ayaa sheegtay in loo maleynayo inay ka qaadeen aabbaha qoyska oo la sheegay inuu u safray dal deriska ah.

7. 1 Juunyo 2025Qodobbada ugu waaweyn ee kasoo baxay shirkii mucaaradka Soomaaliya

   Madasha Samatabixinta Soomaaliyeed oo ay ka mid yihiin madax hore dalka uga soo qabtay xilal sare ayaa isugu yimid shir muddo afar maalmood ka socday magaalada Muqdisho.

   Madasha ayaa xalay soo saartay qodobbada ay ka mid yihiin amniga dalka, iyagoo sheegay in "madashu ay ku baaqeyso in meel looga soo wada jeesto dagaalka al-Shabaab iyo Daacish isla markaana dowladda lagu garab istaago."

   Sidoo kale madasha ayaa ku baaqday midnimo iyo wadajir, iyadoo cambaareysay "faquuq siyaasadeed oo ay ku eedeeyeen maamulka Madaxweyne Xasan Sheekh."

   Qodobbada kale ee ugu waaweyn ayaa waxaa ka mid ah walaac ay madashu ka muujisay muddo-dhaaf xileed oo maamul-goboleedyada qaar ah.

   Madasha ayaa sidoo kale warsaxaafadeedkooda waxay dowladda ku eedeeyeen "ku takrifal awoodeed iyo musuq iyo heshiisyada ku aaddan kheyraadka dabiiciga ah oo ay sheegeen inay qarsoodi ahaayeen".

   Sidoo kale madasha ayaa cambaareysay "xadgudub ay sheegeen in lagula kacay warbaahinta iyo in dadka lagu qasbay inay is-diwaan geliyaan si ay dalka uga dhacdo doorasho qof iyo cod ah".

   Ma jiro weli wax war ah oo ku aaddan qodobbadan oo kasoo baxay dowladda federaalka Soomaaliya.

8. 1 Juunyo 2025Mareykanka oo soo jeedin heshiis nukliyeer u diray Iiraan

   

   Xigashada Sawirka, .

   Mareykanka ayaa Iiraan u diray hindise ku saabsan heshiiska nukliyeerka ee u dhaxeeya Tehran iyo Washington, Aqalka Cad ayaa Sabtidii xaqiijiyay.

   Wasiirka arrimaha dibadda ee Iiraan Cabaas Araghchi ayaa sheegay in dhiggiisa Cumaan Badr Albusaidi uu u soo bandhigay "qeyb ka mid ah heshiiska Mareykanka" xilli uu booqasho gaaban ku tagay caasimadda Iiraan.

   Arrintan ayaa timid ka dib markii warbixin ay soo saartay hay’adda Qaramada Midoobay u qaabilsan nukliyeerka ay sheegtay in Iiraan ay sii kordhisay wax soo saarka yuraaniyaamta la tayeeyay, taasoo qayb muhiim ah ka ah samaynta hubka Nukliyeerka.

   Xoghayaha warfaafinta ee Aqalka Cad Karoline Leavitt ayaa Sabtidii sheegtay inay "danta ugu wanaagsan ee Tehran ku jirto inay aqbasho" heshiiska, iyadoo raacisay: "Madaxweyne Trump wuxuu caddeeyay in Iiraan aysan weligeed heli karin bam nukliyeer ah".

9. 31 Maajo 2025Israa'iil oo wasiirrada Carabta ka hor istaagtay inay tagaan Gaza

   

   Xigashada Sawirka, .

   Dowladda Israa’iil ayaa lagu soo warramayaa in ay dhowr wasiir arrimo dibadeed oo Carbeed ka mamnuucday in ay galaan Daanta Galbeed ee la haysto oo ay shir ku lahaayeen magaalada Ramallah.

   Diblumaasiyiin sarsare oo ka socda Sacuudiga, Urdun, Masar, Qatar, Turkiga iyo Imaaraadka Carabta ayaa lagu wadaa inay Axadda la kulmaan Madaxweynaha Falastiin Maxamuud Cabaas.

   Si kastaba ha ahaatee, Israa’iil ayaa sheegtay in tallaabadan ay tahay mid lagama maarmaan ah, maaddaama ay xustay in maamulka Falastiin uu qorsheynayo inuu booqashadiisa u adeegsado soo nooleynta baaqyada ku aaddan abuuritaanka dowlad Falastiin.

   Wadamada Carabta ayaa isku dayaya in ay xabad joojin ka dhex dhaliyaan Israa;iil iyo Xamaas.

10. 31 Maajo 2025Waa kuma Maxamed Maxamed Sinwar, Ninka Netanyahu sheegtay in uu dilay?

    Ra'isul Wasaaraha israa'iil Benyamin Netanyahu ayaa ku dhawaaqay dilka Maxamed Sinwar, "mid ka mid ah ragga ugu doonista badnaa" ee Israa'iil muddada dheer ku raad joogtey, isla markaana ah walaal ka yar hoggaamihii hore ee dhaqdhaqaaqa Xamaas, Yaxye Sinwar. Haddaba maxaan ka naqaan maxamed Sinwaar?

    Tan iyo dilkii Yaxye Sinwar oo ahaa madixii xafiiska siyaasadda Xamaas, iyo Maxamed Deyf oo ahaa taliyaha garabka militari ee Guutada Cissadiin al-Qassam, waxaa jirey warar la isla dhex marayey oo ku aaddan awoodda isa soo tareysey ee Maxamed Sinwar, gaar ahaan marka ay timaaddo gaarista go'aamada maamulka kooxda ee marinka Qasa.

    Tani waxay imaaneysaa iyadoo uu Qasa ka socdo dagaal muddo sanad iyo bar ah socday, kaas oo uu hareer socdo dadaal lagu doonayo in heshiis lagu gaaro, isla markaana lagu furdaamiyo sii deynta maxaabiis ay kala haystaan Israa'iil iyo Xamaas.

    Maxamed Sinwar wuxuu horay xilal sar sare oo dhanka amniga ah uga soo qabtay Guutada Qasaam ee ururka Xamaas oo awood aad u ballaaran ku dhex leh marinka Qasa. Wuxuuna aad ugu dhawaa walaalkiis Yaxye Sinwar, taasina waxay siisay galaangal dheeri ah oo u suurtogeliyey in loo saadaaliyo dhaxlidda xilkii walaalkiis ka geeriyoodey.

    Sii akhri....

11. 31 Maajo 2025Trump oo loo oggolaaday inuu sharciga kala laabto 500,000 oo soo-galooti ah

    

    Xigashada Sawirka, .

    Maamulka Madaxweyne Donald Trump ayaa hadda kala noqon kara sharciga in ka badan 500,000 oo muhaajiriin ah oo ku nool Mareykanka, maxkamadda ugu sarreysa Mareykanka ayaa xukuntay Jimcihii.

    Xukunka ayaa hakiyay amarkii hore ee xaakim federaali ah oo maamulka uga hortagayay inuu soo afjaro barnaamijkii socdaalka ee uu bilaabay madaxweynihii hore Joe Biden kaasoo lagu ilaalinayay soogalootiga ka cararaya qalalaasaha dhaqaale iyo siyaasadeed ee dalalkooda.

    Amarka cusub ayaa dhigaya in ku dhawaad 530,000 oo muhaajiriin ah oo ka yimid Cuba, Haiti, Nicaragua iyo Venezuela ay halis ugu jiraan in la tarxiilo.

    Garsoorayaasha Ketanji Brown Jackson iyo Sonia Sotomayor, oo ah laba ka mid ah saddexda garsoore ee maxkamadda, ayaa diiday.

    Maamulka Trump ayaa racfaan deg deg ah u gudbiyay maxkamadda sare kadib markii garsoore federaal ah oo ku sugan Massachusetts uu maamulka ka hor istaagay joojinta barnaamijka, oo sidoo kale loo yaqaanno cafiska bini'aadantinimo ee CHNV.

    Aqalka Cad ayaa "u dabaaldegay" fursadda ah in dalkaas laga saaro 500,000 "soo duulay," ku xigeenka madaxa shaqaalaha ee Aqalka Cad Stephen Miller ayaa sidaa u sheegay CNN. "Maxkamadda sare way saxan tahay."

12. 31 Maajo 2025Dhibaatooyinka iyo faa'iidooyinka kiniinka ka hortagga uurka

    Dumarka Maraykanku waxay heli karaan kiniinka ka hortagga uurka iyag oo aan dhaqtar u qorin.

    Maamulka cuntada iyo dawooyinka ee Maraykanka ayaa ku dhawaaqay in kaniiniyada ka hortagga uurka ee 'Opil' ay qaadan karaan dumarka da' kasta leh.

    Opil waxa ay sheegtay in kaniiniyada ay leedahay laga heli doono dukaamada daawooyinka horraanta saanadka 2024ka.

    Waxa jira 100 waddan oo uu ku jiro Maraykanku oo kaniiniyada ka hortagga uurka laga heli karo dukaamada ama farmashiyaasha caadiga ah.

    Sii akhri....

13. 31 Maajo 2025Ninkii hindisay kaniiniga uurka looga hortago oo geeriyooday

    

    Xigashada Sawirka, .

    Saynisyahanka u dhashay Faransiiska ee hindisay kaniiniga uurka looga hortago ayaa geeriyooday isagoo 98 jir ah.

    Étienne-Émile Baulieu ayaa gacan ka geystay soo saaridda kaniiniga afka laga qaato ee RU-486, oo sidoo kale loo yaqaan mifepristone, kaasooo malaayiin haween ah oo daafaha dunida ku nool fursad u siiyay kala korinta ilmaha iyo ka hortagga uurka.

    Dr. Baulieu ayaa shalay ku geeriyooday gurigiisa ku yaalla Paris on Friday, sida ay xaaskiisa xaqiijisay.

14. 31 Maajo 2025Daadad 110 qof ku dilay Nigeria

    

    Xigashada Sawirka, Mikail Musa

    Ugu yaraan 110 qof ayaa ku dhintay daadad ka dhashay roobab xooggan oo ka da'ay bartamaha Nigeria, sida ay saraakiisha dalkaas u sheegeen BBC.

    Roobka ayaa socday dhowr saacadood, sida uu sheegay madaxa hay'adda gargaarka gobolka, Cabdullaahi Baba-Arah.

    Wuxuu intaa ku daray in daadadka ay biyo dhigeen ilaa 50 guryo oo la degganaa, gaar ahaanna ku yaalla magaalada Mokwa.

    Dowladda Nigeria ayaa sheegtay inay ka xun tahay khasaaraha daadadka, iyadoo sheegtay in hay'adaha ammaanka iyo gargaarka goobta loo diray si ay gacan uga geystaan baadi-goobka iyo samata-bixinta.

15. 31 Maajo 2025Trump oo sheegay in xabbad-joojinta Qasa ay soo dhowdahay

    

    Xigashada Sawirka, al-Awda staff

    Madaxweynaha Mareykanka Donald Trump ayaa shalay sheegay in xabbad-joojin laga gaaro Qasa ay aad u dhowdahay.

    "Aad ayay ugu dhow yihiin inay xabbad-joojin gaaraan," ayuu yiri Trump mar uu qabanayay shir jaraa'id oo uu ku qabtay Oval Office, isagoo intaa raaciyay, "Waanu idinla socodsiin doonnaa wixii kasoo kordha berri (Sabtida). Waxaan fursad u heysannaa gaaridda heshiis." Ayuu yiri.

    Mareykanka ayaa soo jeedinta heshiiska u gudbiyay Xamaas.

    Soo jeedinta ayaa markii hore waxaa aqbalay raysal wasaaraha Israa'iil Benjamin Netanyahu.

    Xamaas ayaase dhankeeda sheegtay inay la tashi dhexdooda ah sameyneyso.